DZIEŃ PAMIĘCI OFIAR ZBRODNI KATYŃSKIEJ – 79 ROCZNICA. LISTA OFIAR ZWIĄZANYCH Z ROZPRZĄ

Kozielsk, Katyń, Starobielsk, Ostaszków, Miednoje, Twer, Kuropaty – nazwy tych miejscowości budziły grozę i przerażenie u tych, którzy znali prawdę o tym co wydarzyło się na wiosnę 1940 r. Kłamstwo o zbrodni katyńskiej legło u podstaw budowy PRL. Dziś przywołujemy pamięć o ofiarach.

Po ataku ZSRR na Polskę 17 września 1939 r. w niewoli po stronie sowieckiej znalazło się od 240 do 250 tyś. polskich jeńców. Wśród tej olbrzymiej grupy byli oficerowie Wojska Polskiego, policjanci, funkcjonariusze KOP oraz urzędnicy państwowi.

Muzeum Katyńskie w Warszawie

Decyzja o zbrodni

W październiku 1939 r. władze sowieckie podjęły decyzję o budowie dwóch obozów dla 8 376 polskich oficerów. Powstają one w Starobielsku i Kozielsku. W Ostaszkowie powstaje obóz dla
6 192 funkcjonariuszy Policji, więziennictwa oraz Korpusu Ochrony Pogranicza. Na najwyższym szczeblu władz sowieckich 5 marca 1940 r. zapada decyzja o wymordowaniu polskich jeńców wojennych więzionych w wyżej wymienionych obozach, jak również ok. 7 300 Polaków przetrzymywanych w więzieniach na obszarze przedwojennych wschodnich województw Rzeczypospolitej.

Źródło: IPN

Ławrientij Beria szef NKWD w liście skierowanym do Stalina wyraził opinię, że Polacy „są zatwardziałymi, nierokującymi poprawy wrogami władz sowieckich”. Pod decyzją o mordzie podpis złożył m.in. Józef Stalin.

Muzeum Katyńskie w Warszawie

Mord na polskich jeńcach

W kwietniu i w maju NKWD rozstrzelało łącznie 14 587 polskich jeńców przetrzymywanych w wspomnianych obozach. 3 kwietnia 1940 r. rozpoczęto likwidację obozów. Polskich jeńców wywożono grupami do miejsc kaźni, gdzie strzałami w tył głowy zabijano. W Katyniu zamordowano 4 404 jeńców z obozu z Kozielska. W budynkach NKWD w Charkowie rozstrzelano 3 896 jeńców ze Starobielska. W Kalinie w gmachu NKWD zabito 6 287 osób z obozu w Ostaszkowie.

Na mocy decyzji z 5 marca 1940 r. wymordowano również ok. 7300 Polaków, których więziono w różnych miejscach na terenach włączonych do Związku Sowieckiego. Na Białorusi rozstrzelano 3 880 Polaków, zaś na Ukrainie 3 405.  

Muzeum Katyńskie w Warszawie

Zamordowani w zbrodni katyńskiej to elita intelektualna przedwojennej Polski: profesorowie, doktorzy, architekci, pisarze, politycy, nauczyciele, prawnicy, policjanci, urzędnicy państwowi, księża. W nocy z 12 na 13 kwietnia 1940 r. rodziny rozstrzeliwanych jeńców i więźniów stały się ofiarami masowych deportacji w głąb ZSRR.

Odkrycie masowych dołów śmierci

Wyniku wojny III Rzeszy Niemieckiej z ZSRR, 13 kwietnia 1943 r. Niemcy dokonują odkrycia masowych dołów śmierci na terenach przejętych wyniku walk. Władze sowieckie podały informację, iż polscy jeńcy wojenni wpadli w ręce niemieckich katów w lecie 1941 r., po wycofaniu się wojsk sowieckich. Kłamstwo katyńskie o sprawcach zbrodni było podtrzymywane przez władze sowieckie przez prawie 50 lat. Dopiero w 1990 r. Moskwa uznała odpowiedzialność NKWD za zbrodnię katyńską. Do tej pory wciąż nie jest znana tak zwana “lista białoruska” z nazwiskami Polaków zamordowanych na Białorusi.

Ofiary związane z Rozprzą

Ppor. piech. rez. Stefan Aleksander GARDULSKI s. Wincentego i Felicji z Zielenkiewiczów, ur. 22 VII 1911 w Rozprzy, pow. piotrkowski. Absolwent Gimnazjum Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Tryb. (1933) i dywizyjnego kursu pchor. rez. piech. przy 18 pp (1934). Odbył ćwiczenia rezerwy w 18 pp (1935, 1936) i 25 pp (1938/1939) jako dowódca plut. km. W 1939 w 125 pp rez. Urzędnik.

Muzeum Katyńskie w Warszawie

St. przod. PP Jan KARDAS s. Piotra i Katarzyny z Owczarków, ur. 2 V 1898 w Piotrkowie. Uczestnik wojny 1920. W policji od 1922. Wiele lat służbę pełnił w woj. kieleckim – we wrześniu 1939 w Komendzie Pow. w Kielcach. Odzn. BKZ.

Jan Kardas (foto. archiwum rodzinne)

Por. sł. zdr. rez. Józef JAKUBIAK s. Franciszka i Józefy z Suwartów, ur. 12 VII 1895 w Milejowie, pow. piotrkowski. Absolwent Uniwersytetu Poznańskiego. Członek POW. W 1919 przydzielony do 26 pp, potem służył w szpitalach wojsk. w Piotrkowie Tryb. i Kielcach oraz szp. pol. 301. Pełnił również obowiązki lekarza Grupy Art. przyczółku mostowego Borysów. Por. ze starsz. 2 I 1932, przydzielony do 8 Szp. Okr. Odbył ćwiczenia w CW Lot. (1931) i CW San. (1935). Zmobilizowany w 1939 do 11 szp. ewak. Lekarz Ubezpieczalni Społecznej w Łodzi, dr medycyny. Miejsce śmierci – Starobielsk.

St. post. PP Walenty WROÑSKI s. Piotra i Marianny, ur. 14 II 1898 w Piotrkowie Trybunalskim. We wrześniu 1939 pełnił służbę na Post. w Rozprzy pow. piotrkowski.

Dowód osobisty Walentego Wrońskiego

St. post. PP Piotr BURZA s. Franciszka, ur. 22 XI 1895. Co najmniej od 1937 w służbie w policji woj. łódzkiego. W 1938 i nadal we wrześniu 1939 na Post. w Rozprzy pow. piotrkowski. Odzn. BKZ.

Post. PP Mieczysław TURLEJSKI s. Józefa i Antoniny, ur. 21 IX 1909 w Rozprzy. W policji od 1935. We wrześniu 1939 pełnił służbę w Komis. w Piotrkowie Trybunalskim.

Miejsce pamięci w Rozprzy

W roku 2014 podczas 74 rocznicy zbrodni katyńskiej przy Gimnazjum im. Jana Pawła II w Rozprzy posadzono dąb pamięci oraz odsłonięto kamień poświęcony aspirantowi Policji Państwowej Janowi Kardasowi, który został rozstrzelany w Twerze w roku 1940. Miejsce pamięci powstało dzięki zaangażowaniu uczniów klasy II B, którzy wraz z nauczycielami panią Katarzyną Pawłowską oraz panią Renatą Szczepocką dołączyli do ogólnopolskiego projektu „Katyń… ocalić od zapomnienia”.

Robert Skorupa

Autor: Robert Skorupa

Dzień dobry Rozprzo! Mam na imię Robert. Jako jeden z redaktorów strony Rozprza.info chciałbym dzielić się z Wami wiedzą na temat naszej rozpierskiej ziemi. To co wyróżnia naszą gminę to z pewnością jej mieszkańcy. Ich energia, pasja, zaangażowanie w życie społeczne oraz chęć dzielenia się dobrem z drugim człowiekiem. Mam nadzieję, że dzięki tej stronie będziemy mogli pokazać to wszystko czym nasza społeczność żyje na co dzień. Moim zamiłowaniem jest historia regionu, dlatego szczególnie ciepło zapraszam do zaglądania do zakładki "Historia Rozprzy"!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *