Co wspólnego mają Cieszanowice z Cieszanowem? Słów kilka o rodzinie Cieszanowskich z Cieszanowic.

   Cieszanowice to wieś leżąca w gminie Gorzkowice i należąca do parafii Mierzyn- historycznie zawsze z nią kojarzona. Wieś ma rodowód średniowieczny, jej pierwsi znani właściciele z nazwiska to Cieszanowscy, wywodzący się z rodu Nagodziców, który miał w swych rękach dzisiejszy Mierzyn wraz z okolicami. To oni dali początek rodowi Cieszanowskich, a koronnym dowodem, że w istocie tak było, świadczy fakt, iż Cieszanowscy byli herbu Jelita, tak jaki inne rody szlacheckie zapoczątkowane przez Nagodziców.

    Cieszanowscy byli kolatorami parafii Mierzyn. Jeden z nich, a właściwie jego podobizna, do dziś znajduje się w kościele parafialnym w Mierzynie. Usadowiona jest w kruchcie bocznej kościoła i aby ją zobaczyć trzeba najpierw otworzyć masywne drzwi. Postać rycerza, który nie jest anonimowy, bo znamy go dzięki mocno dziś zniszczonemu napisowi, głoszącemu w języku łacińskim: Dominus Nikola Cziesanoski in Cziesanowice, co oznacza: Pan Mikołaj Cieszanowski z Cieszanowic, umieszczona jest na płycie nagrobnej. Rycerz ukazany jest wraz dwójką dzieci: chłopcem i dziewczynką. Płyta pochodzi z I poł. XVI w. i aż do roku 1925 była płytą wejściową do podziemi kościoła i jego katakumb. Po podjęciu decyzji o remoncie i zlikwidowaniu katakumb, wraz z innymi tablicami epitafijnymi znalazła się w kruchcie bocznej. Mikołaj był prawdopodobnie wnukiem lub prawnukiem Tomasza z Mierzyna –pojawiającego się w księgach ziemskich z sieradzkiego w latach 1411-1453, łowczego sieradzkiego większego, który zostawił synom pięć wsi. Jednym z nich był Tomasz z Cieszanowic mający syna Andrzeja. Ci, którzy płytę nagrobną Mikołaja badali, twierdzili, że obok niego przedstawiono herb Nałęcz. Według mnie jest to mocno wątpliwe, bowiem rodzina Cieszanowskich z Cieszanowic zgodnie z obecnymi badaniami nosiła, jak już wspomniałam herb Jelita- był to znak herbowy wszystkich Nagodziców. Imię Mikołaj przewijało się w historii parafii Mierzyńskiej, gdyż jest ona pod wezwaniem tego patrona i znamy dwóch jeszcze Mikołajów. Mikołaja Misztala (też dziś zagadkowej postaci) kolejnego syna Tomasza z Mierzyna i Mikołaja doktora –syna Mikołaja.  

• 

Rodzina Cieszanowskich pod koniec XV wieku przybyła na tereny Rusi Czerwonej (to obecne tereny Roztocza – okolice Zamościa i Tomaszowa Lubelskiego) by tutaj się osiedlić i prowadzić akcje kolonizacyjne popierane przez władców polskich. Założyli oni na Rusi swoje nowe gniazdo rodowe, które ciągle poszerzali poprzez skupowanie wsi już istniejących i zakładanie nowych. Jeden z nich Stanisław Cieszanowski z Cieszanowic, herbu Jelita – starosta Samborski, dla scalenia majątku i ugruntowania pozycji rodu zaczął starania o lokacje własnego miasta. Zabiegi te uzyskały pomyślny finał 14 maja 1590 roku. Na sejmie walnym w Warszawie król Zygmunt III Waza wystawił „ku ozdobie i chwale państwa” przywilej lokacyjny na prawie magdeburskim dla nowego miasta. Na cześć Cieszanowskich nazwano je Cieszanowem. Co prawda w połowie XVI wieku siedzą w „naszych” Cieszanowicach Anna i Kacper Cieszanowscy, ale później już rodzina ta, jako właściciele wsi nie występują, natomiast Cieszanów założony przez Cieszanowskich funkcjonuje jako osada miejska i tak jest do dziś. Tak o to Cieszanowscy z Cieszanowic w ziemi sieradzkiej zaczęli pisać historię Roztocza, natomiast Cieszanowice dostały się w ręce innych rodów, a mianowicie: Święcickich, Psarskich, Zarembów.