Jak to było z początkiem funkcjonowania kaplicy we wsi Czerno

“Minąwszy Sobaków i Sobakówek, pięknie zabudowane folwarki p. Łuczyckich, zbacza się drogą piaszczystą do wsi Czerno. Na jej krańcu, na wzgórzu otoczonem łanami zboża, spostrzegamy białe mury kościółka. To Jasna Górka. Podanie ludowe głosi, że dziedzic wsi Czerny chciał wznieść tu kościół podobny Jasnogórskiemu, lecz O.O. Paulini i sam biskup nie dopuścili do tego.  Właściciel sąsiedniej wioski Czerno fundował w XVII wieku kościołek murowany pod wezw. św. Trójcy. Rodzina fundatora wywodziła się ze Szwajcarii i pierwotnie nazywali się Szwarc lub Szwarcenberg. Lecz po osiedleniu się w Krakowskiem zwać się poczęła Czernemi ze Szwarcenberga przybrawszy herb Nowina. Kościółek to ubogi o trzech ołtarzykach, niczem się nie odznacza. Silne sklepienia, niskie mury, prezbiterium, wiele jeszcze czasu przetrwać mogą”. Taki opis kaplicy w Czernie możemy przeczytać w książce “Ilustrowane okolice Piotrkowa” Michała Rawity – Witanowskiego z 1933 roku.

     Prawdopodobnie opis ten zamieszczony w publikacji zasłużonej postaci dla Piotrkowa Trybunalskiego -regionalisty i archiwisty, doprowadził do powielenia błędu faktograficznego i złego datowania początków kaplicy we wsi Czerno. Dzisiaj postaram się udowodnić swoją rację, bowiem uważam, że kapliczka na Jasnej Górce- jak ją nazywano- powstała w wieku XIX, a nie XVII.

   Moje zainteresowanie tą kaplicą i datą podawaną jako początek jej funkcjonowania, narodziło się w czasie prowadzenia kwerendy archiwalnej dla zupełnie innych zagadnień historycznych. Nabyta wiedza coraz bardziej przekonywała mnie do swoich racji.

  Już w wydanym inwentarzu topograficznym powiatu piotrkowskiego będącym jednym z tomów Zabytków Sztuki w Polsce (rok wydania1950), opisując kaplicę we wsi Czerno użyto słów: ”fundowana podobno w XVII w.”

Zdjęcie kaplicy znajdujące się w inwentarzu topograficznym powiatu piotrkowskiego
z roku 1950

Fundatorzy kapliczki to Emanuel Czerny i jego żona Julianna z Cieślińskich –dziedzice wsi Sobakówek. Wieś Sobakówek od wieków wchodziła w skład parafii Gorzkowice. Opisując parafię w 1824 podawano, że nie ma na jej terenie żadnej kaplicy, nawet prywatnej. Natomiast podobny opis, ale z roku 1852 przynosi nam takie słowa: „JW. Emanuel Czerny erygując  kaplice  w Sobakówku Jasną Górką zwaną legował wiecznymi czasy tutejszemu kościołowi złp. sześćdziesiąt i cztery sążnie drewna każdorocznie (…), za które to włożono na proboszczach obowiązek odprawiania mszy świętej śpiewanej każdego odpustu wiecznymi czasy w tejże kaplicy, a mianowicie w uroczystość Św. Trójcy i Św. Michała, nie mniej mszy św. żałobnej w rocznicę śmierci przypadłej, za duszę Emanuela, Julianny małżonków Czernych i Katarzyny Czernowej w dniu 8 stycznia 1813 r zmarłej. Do tych obowiązków proboszcza należą jeszcze wypominki w czasie nabożeństwa powyższych fundatorów, Franciszka i Katarzyny Czernych oraz Macieja i Anny Cieślińskich (byli to rodzice Emanuela i Julianny). Inny dokument z roku 1850 powołując się na zapis złożony przed rejentem piotrkowskim Pawłem Dębskim- w roku 1846 podaje,  że: „Emanuel  Franciszek dwóch imion Czerny i Julianna z Cieślińskich Czerny, czyli oboje małżonkowie Czerny, właściciele dóbr Sobakówka w okręgu piotrkowskim położonych, wystawiwszy w dobrach tych kaplicę pod tytułem Świętej Trójcy na Jasnej Górce na uposażeniu onej uczynili” zapisy wprowadzone do hipoteki dla proboszcza parafii Gorzkowice i klasztoru Bernardynów w Piotrkowie. Z zapisu tego dowiadujemy się, że kaplica wraz z zabudowaniami i przyległym laskiem i gruntem miała przynależeć do pustelnika oraz księdza emeryta z dóbr Sobakówek. Pustelnik miał mieć jedną izbę oraz komorę przy kaplicy wraz ogrodem, a na utrzymanie miał otrzymywać produkty rolne -ściśle wyliczone wraz drzewem na opał. Podobnie ksiądz emeryt, w domu przy kaplicy miał mieć dwa pokoje, dwie komory, piwnice i otrzymywać żywność na swoje utrzymanie. Jasna Górka stała się miejscem spoczynku dla jej fundatorów.

  Kaplica wystawiona przez małżeństwo Czernych była ważnym miejscem odpustowym, szczególnie dla mieszkańców parafii Gorzkowice.

Informacje o kaplicy na Jasnej Górce z roku 1892 r

Zdjęcie tytułowe (pierwsze) pochodzi ze strony parafii Gorzkowice -http://www.parafia-gorzkowice.pl/index.php?podstrona=czrno

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *